EEN VOORSTELLING ZONDER VERPLICHTINGEN
(Middag te Zevenschevene)
Tekst van de ambulante voordracht van beeldend kunstenaar/schrijver Jozef van Rossum, door hem uitgesproken op de vernissage van de tentoonstelling 'Op weg naar de taal' van Arnold Schalks in galerie het Veem in Rotterdam op zondag 1 maart 1992 om 15 uur.
De bus van de concurrerende firma staat klaar om negen uur ’s ochtends. Concurrerende firma nodigt u uit voor een reis: half elf koffie, boterhammen met twee plakken kaas en bij aankomst te Zevenschevene een middagmaal, warm. Na middagmaal volgt een voorstelling zonder verplichtingen met, na afloop, een gratis geschenk (waarschijnlijk ook zonder verplichtingen).
Het publiek bestaat hoofdzakelijk uit wat oudere mensen, ook enkele schommels van het type 4711, mensen met een kleine beurs. Bouwjaar 1952-’54, van het soort ‘gereclasseerde hippie’, staat ook klaar voor een te gekke dag te Zevenschevene.
De reis die volgt is niet noemenswaardig, omdat ze reeds in de folder al zo plastisch is uitgemeten, buiten het feit dat het die dag stralend weer is. En buiten dat ene mysterieuze programmapunt, dat ‘een voorstelling zonder verplichtingen’ heet.
Om half elf betreedt men een klein cafézaaltje, waar een man in grijs kostuum de groep verwelkomt. Men zoekt een plaats op de klapstoeltjes. Er valt een stilte. ‘Wat? Vind je het niet goed dat ik die hond van je een vriendelijk woord geef? Nou goed, ’t is een etter.’ Men kijkt naar een man met bloedrijk vleeshoofd, die nukkig is gaan zitten. 'Er volgt nu een kleine vertoning,' zegt de man in het grijze kostuum. Achterin het zaaltje begint een diaprojektor zacht te zoemen. ‘Ik vraag u het volgende voorwerp te benoemen.’ De man knipt met zijn vingers en nadat enige onscherpte is weggenomen, verschijnt er een dia van een tv-toestel op het scherm. ‘Kleurenbak!’ roept de man met bloedrijk hoofd. Geroezemoes. ‘Tv, oog, kassie!’ wordt er geroepen. Achter in de zaal staat een man op en roept met een licht Leids accent: ‘Televisieontvangsttoestel.’ De presentator rekt zijn hals en vraagt de man zijn antwoord te herhalen. ‘Televisieontvangsttoestel,’ herhaalt de man. ‘Mag ik u verzoeken op het podum plaats te nemen?’ De man neemt plaats op het podium, de diavertoning gaat verder. Het zachtzoemende apparaat toont een Jongeman. ‘Benoem deze man,’ zegt de presentator. Geroezemoes. Op de eerste rij staat een jongeman op met strooiig haar en roept: ‘Cor, Cor, Cor!!!’ Zijn antwoord klinkt alsof hij drie schoten heeft gericht op de geprojecteerde figuur. Ook hij mag op het podium plaatsnemen.
Tijdens de diavoorstelling zijn de gordijnen gesloten en daarachter schijnt de zon op het mooie Zevenschevene, weet iedereen; de atmosfeer hierbinnen is broeierig. De volgende dia. ‘Dit is een pijpensnijder,’ stel de presentator vast. Beide heren op het podium wordt verzocht een vraag te stellen aangaande het getoonde voorwerp. De man uit Leiden bekijkt de dia en strijkt door zijn haar, bijt vervolgens op zijn wijsvinger en vraagt: ‘Kun je hier ook ijzer mee snijden?’ De jongeman met strohaar richt zich zich tot hem met iets wat lijkt op een tegenvraag: ‘Dochie enkelt kôpe?’ ‘Wat zegt u?’ vraagt de man uit Leiden. ‘Dochie enkelt kôpe?’ herhaalt de jongeman. Er verschijnen vraagtekens, het publiek begint te morren. De presentator neemt echter het woord: ‘Dit was het, ik dank u voor uw aandacht. U kunt, u kunt, ja u kunt nu op eigen gelegenheid Zevenschevene gaan bezoeken en denk erom (wijst op zijn horloge), denkt u er wel aan, om half zes vertrekt de bus weer……’
De menigte verlaat het zaaltje door een openstaande deur, die een ongenadig fel zonlicht naar binnen werpt. Men stommelt langs een tafel met daarachter een zwijgzaam wezen dat muziekcassettes uitreikt aan elke bezoeker. De cassette is dichtgeplakt met een rode sticker met daarop Gratis. Jeugd en deugd staat er op het hoesje. Van holbewoner tot cultuurwezen en terug.
De samenhang met de diavertoning werd me, lopende door het mooie Zevenschevene pas langzaam duidelijk.