Vandaag wederom pas om 12 uur 45 begonnen. De jongens en de 2 meisjes hadden zich na het eten netjes verzameld in de zaal. Ik heb de muzikanten (Groep 3) met de instrumenten naar het schooltje gestuurd om daar aan de opdracht van Herman Snijders verder te werken. Ze kregen er een PA bij!
Ik heb nieuwe rekwisieten voor Groep 1 meegenomen. Ik wil aan een grove enscenering van de reis van Maria en Jozef naar Bethlehem tot aan de geboorte van Jezus werken.Het blijkt telkens weer een enorme klus om de jongens en meiden op gang te krijgen. Tijdens de aanvankelijke chaos van het warmlopen ben ik vaak de wanhoop nabij. Alles praat door elkaar. Ik vang flarden verstaanbaars op, maar de strekking van de gesprekken ontgaan me. Ik laat ze eerst maar betijen en na wat strenge ingrepen en duidelijk uitgesproken instructies kunnen we van gedachten wisselen en mondt het uurtje toch elke keer weer uit in iets ontroerends. Om kort te gaan: Groep 1 heeft een geweldige doorloop van hun verhaal gepresenteerd, waarbij de baring van het Christuskind door meisje K. in ademloze stilte plaatsgreep. Er bleek overigens wel een voetbal onder haar opgebolde jurk tevoorschijn te komen en niet de blanke pop, die ik bij Kirpalani had gekocht.
Het drama werd afgerond met een rap door pupil R. en D. trommelend op het tafelblad. Groep 2 mocht daarna presenteren, maar ze hadden zich toch bedacht: niet het Paasverhaal werd uitgebeeld, maar een roof, gevolgd door arrestatie en een rechtszaak. Het ontaardde in veel geloop, weinig focus. Erg vaag dus. Dat betekent niet dat hun insteek niet bruikbaar is. Ik ga er aanstaande donderdag met hen aan werken.
DAG 7 / donderdag 7 november / met Edgar Fraenk (dans) / Groep 2
Vandaag kunnen we om 12 uur 15 beginnen! Helaas kunnen de meisjes er niet bij zijn vanwege personeelsgebrek. De muziekgroep verdwijnt met de instrumenten in het schooltje. Dansdocent Edgar Fraenk gaat met de mensen van Groep 1, die eigenlijk al heel ver zijn met hun aandeel in de kerstviering, werken aan de choreografie van hun eind-rap. Ik werk vandaag met Groep 2 aan de uitwerking van hun laatste voorstel voor een toneelstuk. Het verhaal begint met de beroving van een supermarkt en eindigt met een berouwlied. Ondanks mijn verzoek om iets lichters te bedenken, blijven de heren bij hun keuze. Ik stel wel als eis, dat ze een rol voor een meisje (L.) inbouwen. Er werd driftig geïmproviseerd met behulp van rekwisieten. Pupil A. geeft als een soort 'vliegende kiep' goede aanwijzingen, en speelt wat rolletjes voor.
Ik heb met de OD (Onderdirecteur) gesproken over het verzoek om op maandag 10 en donderdag 13 november gebruik te mogen maken van de recreatiezaal. Op het toneel wordt alles anders. Ik hoop dat de ruimte de pupillen op nieuwe ideeën brengt.
DAG 8 / maandag 10 november / met Alida Neslo (theater/spel) / Groep 1 en 2
Alvorens op de bus te stappen haal ik de door Herman Snijders klaargelegde adapters voor de keyboards op bij de Muziekschool. Theaterdocente Alida Neslo belt me op, dat ze vandaag weliswaar aanwezig zal zijn, maar dat ze op eigen gelegenheid naar Boma zal reizen. In de Ware Tijd lees ik, dat Edgar 'Boergo' Burgos van de Surinaamse feestband Trafassi een workshop zal geven in de Penitentiaire Inrichting. Edgar is in het land vanwege zijn aandeel in 'SuriVlaams', een muziekvoorstelling die hier binnenkort op de planken van Theater Thalia zal staan. Hij pakt een werkbezoek aan de jongens en meisjes van Boma even mee.
De SuriVlaams-delegatie arriveert ruim op tijd aan de poort. Edgar Burgos kan zich niet legitimeren en belt zijn broer om spoorslags zijn paspoort langs te brengen. We kunnen op tijd naar 'achteren', waar de met de delegatie meegekomen keyboardspeler zijn instrument op één van de tafels in de zaal opstelt. Ook de meisjes zijn aanwezig. Alida stelt de gast-artiesten voor en leidt de les in.
Ik stel voor om de muziekgroep met de SuriVlaams-delegatie in de 'zaal' achter te laten en voor het eerst met de theatergroepen 1 en 2 in de geboekte recreatiezaal te repeteren. Beide groepen verzamelen de dozen met rekwisieten en stellen zich op voor de afmars. In het gelid begeven we ons naar de recreatiezaal alwaar we eerst het podium ontruimen.
We beginnen met groep 1. Meisje K. is nu definitief bij groep 1 ingedeeld. Zij neemt de rol van Maria over van pupil M., die zich nu beraadt op een nieuwe rol. Groep 1 werkt het draaiboek, inclusief de slot-rap, wat onwennig af. De harde akoestiek van de zaal en het rumoer van het door groep 2 gevormde publiek stelt hoge eisen aan de concentratie. Desondanks is de fysieke ervaring van de speelvloer, hoe rudimentair ook, een belangrijke stap in het leerproces.
Vervolgens is groep 2 aan de beurt. Hun deze week bedachte, profane stukje is ongeraffineerd, luidruchtig en chaotisch. Ik heb de indruk dat de ruimte hen, anders dan groep 1, verrast, dat ze zich daarin stuurloos voelen en confuus zijn van de galm van hun overbedrijvigheid. Ik stel voor om komende donderdag exclusief te besteden aan de uitwerking van de ideeën van groep 2. Meisje L. is inmiddels definitief in groep 2 opgenomen en ontpopt zich in de sketch -opmerkelijk- als de rechterlijke macht.
Groep 1 is op grond van de zojuist opgedane ruimtelijke ervaring geïnspireerd geraakt, en vraagt toestemming om nog even iets op het podium uit te proberen. Daarvoor is helaas geen tijd. In gelid lopen we terug naar de binnenplaats, waar Edgar Burgos de laatste hand legt aan de tekst van één van de jongens.
Pupil D. (de 'verteller' in het toneelstuk van groep 1) staat op de binnenplaats met een gekortwiekt vogeltje op zijn wijsvinger. Dat beeld wil ik in onze enscenering van het kerstverhaal inbouwen (zie: maandag 24 november).
DAG 9 / donderdag 13 november / met Alida Neslo (theater/spel) en Sunil Puljhun (beeldende kunst) / Groep 2
Vandaag rijdt de NVB (Nationaal Vervoersbedrijf)-bus naar Helena Christina niet. Alida Neslo en ik nemen de PWBL-bus en komen nog steeds ruimschoots op tijd op de Inrichting aan. Vandaag heb ik wederom de recreatiezaal besproken. Daar wil ik alleen met groep 2 gericht werken aan de enscenering van hun stuk.
Beeldende kunstdocent Sunil installeert zich in de zaal met een klein groepje tekenaars.
Er is via de SuriVlaams-connectie een compleet drumstel gearriveerd, dat de jongens in bruikleen krijgen. Een opgewonden colonne muzikanten stelt zich met de onderdelen van de drumkit op, om naar de door mij gereserveerde recreatiezaal op te trekken. De combinatie muziek en theater op één locatie lijkt me onwerkbaar. Ik stel voor om de muziekgroep in het schoolgebouw te laten oefenen. Meneer Struyken, het afdelingshoofd van het JOG, maakt bezwaar. Hij heeft onvoldoende personeel om op drie plekken tegelijk toezicht te houden. Alida Neslo biedt uitkomst: zij neemt de verantwoordelijkheid en ontfermt zich over de muziekgroep.
In de recreatiezaal werk ik met groep 2. Het wordt een intensief uurtje, waarbij ik het spel om de haverklap onderbreek om commentaar en correcties te geven. De jongens zijn licht geïrriteerd door mijn voortdurende interrupties, maar ik ben van mening dat het beter is om in een pril stadium hard te snijden, dan later ingesleten gewoontes moeizaam af te moeten leren. Mijn ingrepen hebben vooral met zichtbaarheid en verstaanbaarheid van de spelers te maken. Pupil F. brengt in een schriftje de aanwijzingen op het gebied van enscenering in kaart.
Op zaal overhandigt pupil W. me een schriftje met twee gedichten, die hij graag geprint en gekopieerd zou willen hebben. Hij wil de kopiën na afloop van de Kerstviering onder het publiek verdelen. Ik neem het schriftje mee naar huis voor verdere verwerking, maar kom tot de conclusie dat er eerst een flinke redactie (kan ik niet zelf) overheen moet, voordat het publicabel is.
DAG 10 / maandag 17 november / alleen / Groep 1
De NVB-bus naar Helena Christina rijdt weg zonder de dansdocent Edgar Fraenk aan boord. De dienstdoende wacht van de Inrichting weet niets van een resocialisatieproject, belt het JOG en kijkt me ondertussen wantrouwig aan.
Ik word pas om 12 uur 45 doorgelaten. Meneer Struyken heeft met personeelstekort te kampen. Ook de meisjes kunnen vandaag niet aan de activiteiten deelnemen. Ik had gehoopt, op drie afzonderlijke locaties te kunnen werken: de muziekgroep zelfstandig werkend in de school, theatergroep 2 met Edgar op de binnenplaats en theatergroep 1 met mij in de recreatiezaal. Nu Edgar niet aanwezig is, moet ik de activiteiten op 2 plekken concentreren. Meneer Struyken zwicht voor mijn pleidooi om de verantwoordelijkheid te delen en geeft mij toestemming om zonder PA met de relatief kleine groep 1 (negen jongens) in de recreatiezaal te werken.
En dan gooit de regen roet in het eten. Het gutst en gorgelt machtig. De jongens blijven op kamer. Ik loop langs de deuren en spreek met de pupillen F., P., R., D. en N. We stellen een verlanglijstje op van nog te bezorgen rekwisieten. Onverrichterzake keer ik naar Paramaribo terug.
Lijstjes met verlangde rekwisieten van groep 1 en groep 2
DAG 11 / donderdag 20 november
Vandaag moet ik verstek laten gaan, omdat de constructie van het podium voor het spreekkoor voor Someni tongo première op zaterdag 22 november prioriteit heeft. Alida Neslo vervangt me.
DAG 12 / maandag 24 november / alleen / Groep 1
Vandaag loopt er het nodige mis. Ik sta er wederom alleen voor. Het schema vermeldt, dat ik vandaag met Alida Neslo zal samenwerken, maar Alida is volgens mijn informatie nog in Nederland.
Ik mag pas om 12 uur 30 naar achteren, en eenmaal daar aangekomen blijkt, dat er acht jongens op isolatie zitten, een ander aanzienlijk deel zit nog op school en een laatste deel is nog niet klaar met eten.
De meisjes L. en K. wachten in het wachthok op instructies. Mij worden uiteindelijk netto 25 minuten werken gegund met groep 1 op de binnenplaats en niet in de door mij écht besproken recreatiezaal. Teleurstellende omstandigheden, sippe gezichten. Toch is het hoopgevend wat de jongens en het meisje van groep 1 in die korte tijd neerzetten.
Helaas is pupil D. vandaag niet beschikbaar omdat hij in isolatie zit. Hij heeft een sleutelrol: hij speelt de verteller die, rechts op het toneel vóór het voordoek staand, het kerstverhaal vertelt. Ik had hem voorgesteld het verhaal te vertellen aan het vogeltje op zijn vinger, terwijl zijn beschrijving achter hem op het toneel wordt verbeeld. Helaas, een poes blijkt het vogeltje te pakken te hebben gekregen. Weg beeld.
Ik spreek bij mijn vertrek met de PA's over de frequente slechte communicatie met betrekking tot de beschikbaarheid van de recreatiezaal; een noodzakelijke faciliteit met het oog op het huidige stadium van het project. Mij wordt aangeraden om een verzoekschrift in te dienen bij de directeur.
Om komende donderdag reeds van de zaal gebruik te kunnen maken -wat ik wil- moet ik de brief aanstaande woensdag persoonlijk op Boma komen afleveren, alwaar die direct behandeld zal worden (wordt beweerd). Ik stel een conceptbrief op, die ik ter keuring aan Alida mail. Ik wil hem niet afgeven zonder haar goedkeuring.
DAG 13 / donderdag 27 november / met Liesbeth Peroti (muziek I) / Groep 1 en 2
Ik vertrek uit de Celinastraat met een tas vol bestelde rekwisieten: zonnebrillen, rasta-sjaaltjes, kettingen met kruisjes en speelgoedpistolen. Bij Lincoln Trading haal ik de afgezoomde poncho's (de bon vermeldt: 'hoofdlakens') op en loop naar de bus. Ik arriveer weer vroeg op de inrichting, maar benut de vrije tijd onder andere om mijn afscheid van aanstaande maandag voor te bereiden. Ik bestel 50 flesjes frisdrank bij de kantine en betaal vooruit. Dan wil ik de verzoekbrief voor het gebruik van de recreatiezaal persoonlijk aan de gevangenisdirecteur, de heer Blijd, afgeven. Dat blijkt niet te kunnen. Ik geef de enveloppe met de brief af bij de wacht.
Muziekdocente Liesbeth Peroti arriveert aan de poort en mag met haar auto naar achteren rijden. Ik stap in. We pakken haar instrumenten uit op de binnenplaats en splitsen de verzamelde jongens in twee delen. Ik neem groep 1 en 2 mee naar de recreatiezaal voor een doorloop als opmaat voor de presentatie van aanstaande maandag.
Het wachten is op de meisjes, die pas om 12 uur 45 arriveren. Inmiddels heeft groep 1 al een deel van het kerststuk achter de rug. Pupil D. (de verteller) heeft weinig energie en moet er als sleutelfiguur met de haren bijgesleept worden. Hij had zich achterin de zaal verscholen. Pupil M., die eerst moeder Maria speelde, speelt de aartsengel Gabriel in zijn zilveren poncho. Een riem om zijn middel zou de suggestie van een vleugelslag met zijn wiekende armen kunnen versterken. Pupil F. en K. spelen glansrollen. Tot mijn verrassing houden de meeste spelers zich aan de afgesproken enscenering en de spreekrichting (richting publiek). Nieuw is het gebruik van het voordoek, dat vlak voor de bevallingsscène discreet gesloten wordt. Het zwarte gordijn knarst en piept over de rail, maar sluit wel. Als het doek vervolgens weer geopend wordt heeft Maria een kindje in de arm. De twee koningen verschijnen dit keer in hun koninklijk roofdierengewaad. Het ziet er feestelijk uit. Door de vertraging die we hebben opgelopen met het wachten op de meisjes is er geen tijd meer voor het slotlied van groep 1. Dan start groep 2 met hun toneelstuk. Het begin heeft vaart. De berovingscene is aanzienlijk bekort, de dialogen zijn puntiger, verstaanbaarder en de nieuwe rekwisieten vinden direct toepassing. Maar al snel wordt het toneelbeeld rommeliger.
Achter de schermen wordt er voortdurend aan het touw van het voordoek heen- en weer getrokken. Spelers die off-stage zouden moeten zijn, staan on-stage te hangen. Meisje K. van groep 1 blijkt plotseling ook een rolletje te hebben bij groep 2. Welke wordt mij niet duidelijk. De spelers onderbreken hun spel voortdurend voor onderling overleg. Het publiek verliest belangstelling en begint te kletsen. Mijn stemverheffingen hebben maar beperkte invloed op de gang van zaken. Pupil D. komt naar me toe om namens Groep 1 te zeggen, dat de groep zich heeft bedacht en toch liever een ander stuk wil spelen. Voor mij komt zijn bericht als een volslagen verrassing, zeker als ik terugblik op het zojuist getoonde enthousiasme in hun kerstspel. Ik uit mijn teleurstelling, maar ik weet dat ik gezien mijn ene nog resterende bezoek weinig tijd heb om ze op andere gedachten te brengen. De onrust blijft, het toneelstuk van groep 2 hort en stoot voort. Ik stel voor dat Groep 2 betere afspraken maakt over het verloop van de voorstelling, zodat de verhaallijn wat beter overkomt. De PA's laten ons tot mijn verbazing dit keer tot 14 uur doorwerken. We moeten snel inpakken, want ook Liesbeth blijkt de tijd vergeten te zijn.
SCHRIFTELIJK VERZOEK OM HET GEBRUIK VAN DE RECREATIEZAAL
Arnold Schalks
beeldend kunstenaar
p/a Celinastraat 6
Paramaribo
cell: 852 851 6aan: Centrale Penitentiaire Inrichting Boma Polder t.a.v. de directeur, de heer R. Blijd
betreft: verzoek om toestemming gebruik recreatiezaal voor repetities in het kader van het resocialisatieproject JKB - theater en beeldende kunst
Paramaribo, 26 november 2008
Geachte heer Blijd,
Door middel van deze brief wil ik uw toestemming vragen om gebruik te mogen maken van de recreatiezaal van het JOG voor repetities in het kader van het resocialisatieproject JKB - theater en beeldende kunst, een initiatief van mevrouw Alida Neslo. De dagen waarop om toestemming wordt verzocht zijn:
donderdag 27 november 2008 van 12:15 - 13:30 uur
maandag 1 december 2008 van 12:15 - 13:30 uur
donderdag 4 december 2008 van 12:15 - 13:30 uur
maandag 8 november 2008 van 12:15 - 13:30 uur
donderdag 11 december 2008 van 12:15 - 13:30 uur
maandag 15 november 2008 van 12:15 - 13:30 uur
donderdag 18 december 2008 van 12:15 - 13:30 uur
Op de bovengenoemde dagen werken telkens twee bij het project betrokken docenten gelijktijdig met een groep pupillen aan een deelproject. Het zou de concentratie van de pupillen en het lesresultaat ten goede komen als de docenten op twee aparte plekken tegelijk kunnen werken: bijvoorbeeld één op de ‘zaal’ en één in de recreatiezaal.
Het repeteren op een werkelijk toneel zoals dat van de recreatiezaal maakt zowel voor de twee theatergroepen als voor de muziekgroep een belangrijk deel uit van het leerproces: de pupillen ervaren de ruimte van het podium en wennen aan de akoestiek van de zaal waarin de Kerstviering tenslotte zal plaatsvinden.
Absolute voorwaarde voor het slagen van deze verbrede opzet is wel, dat er op bovengenoemde dagen voldoende PA’s beschikbaar zijn om op beide plaatsen tegelijk toezicht te houden. Ik vraag u mijn verzoek en de daarvoor vereiste personele bezetting in overweging te nemen.
namens het resocialisatieproject JKB
Hoogachtend, Arnold Schalks.