25 september 2003, Trouw

Jomanda is van alle tijden

Door Anthony Fiumara

Het zijn allebei doorgeslagen media en allebei communiceren ze virtueel: dat was ongeveer de overeenkomst tussen de hoofdpersonen (een telefoon en een helderziende) in 'Contact', de nieuwe aaneensmeding van twee opera's van Gian Carlo Menotti. En een succesvolle vuurdoop voor de samenwerking tussen ensemble Domestica Rotterdam en de Rotterdamse Schouwburg.

In het programma dat het publiek dinsdag bij de twee-in-één-kameropera 'Contact' kreeg, werd de Italiaans-Amerikaanse componist Gian Carlo Menotti, treffend 'brug tussen twee werelden' genoemd. Niet alleen raak omdat alles die avond in het teken van media stond, maar ook door het amalgaam dat het idioom van de 'Amerikaanse Puccini' zo kenmerkt.

Over bruggen gesproken: was het toeval dat de inmiddels 93-jarige Menotti zich vanaf 1958 met een festival in Spoleto inzet voor vergeten opera's, en dat Domestica Rotterdam en regisseur David Prins ongeveer hetzelfde voor ogen hadden met de in Nederland niet veel gespeelde Menotti? Een lovenswaardig initiatief in deze tijd van kaalslag.

De inspiratie voor 'The Medium' vond Menotti al in de jaren dertig, toen hij zelf aanwezig was bij een séance. Toen een Amerikaans fonds hem in 1945 een opdracht verleende, wist hij onmiddellijk dat die ervaring de basis zou vormen voor het nieuwe werk. Na een vooruitvoering componeerde Menotti de hilarische eenakter The Telephone', die hij als een soort amuse-gueule aan het existentiëlere 'The Medium' vooraf liet gaan.

Zoals dinsdag ook in de Rotterdamse Schouwburg gebeurde, waar een jonge ploeg Menotti's twee opera's als drieakter onder de titel 'Contact' met vuur op de planken bracht. Zeker de eenakter 'The Telephone' was met succes verplaatst naar een metrostation in het huidige mobiele tijdperk, waar je per sms een scheiding kunt regelen. Hoofdpersoon Ben (hoe toevallig) echter, een mooie rol van Henk Neven, wil zijn babbelzieke vrouw Lucy (karaktervol gebracht door Esther Beima) ten huwelijk vragen. Uiteindelijk ziet hij kans om haar telefonisch een aanzoek te doen.

De vaart en humor in 'The Telephone' zakte in 'The Medium' op den duur een beetje in. Na de séance, had Menotti (die zelf het libretto schreef) te veel tijd nodig om het nepmedium Madame Flora gek te laten worden. Een soort navelstaarderij waar de uitstekende regie, de prachtig consequente decors, het mooie spel van Domestica en de spannende live filmprojecties van Conny de Vugt niet tegen opgewassen waren. Laat staan uitstekende zangers/acteurs als Marieke Koster. Machteld Vennevertloo (als zorgzame Monica) was wat mij betreft de ster van de voorstelling: zeer overtuigend acteerwerk en een dwingende stem, die de aandacht van het publiek keer op keer wist terug te veroveren.

Het thema van de helderziende bedriegster was waarschijnlijk net zo modern als de telefoneergekte in de eerste akte: Jomanda's en Rostelli's zijn tenslotte van alle tijden. Maar maakte 'The Medium' in de jaren vijftig honderden succesvolle uitvoeringen mee, zo vroeg je je af of Menotti vooral in de trage laatste twee aktes misschien niet een brug naar de hedendaagse tijdbeleving had gemist.