Actrice en docente Alida Neslo organiseerde een theateroptreden voor veertig jonge gedetineerden in de Surinaamsegevangenis. 'Er is war in de wereld'
HOOG BEZOEK Presidentsvrouw Liesbeth Venetiaan (links) groet de acteurs. Rechts Alida Neslo / foto © Edward Troon
DOOR DIEDERIK SAMWEL
ALIDA NESLO MAANT OPNIEUW TOT STILTE. Vergeefs. De basgitarist draait de versterker nog een slagje hoger en ook de drummer gaat tot het uiterste. Zo draagt de dancehallmuziek tot in de verste barakken. Twee rappers slingeren hun teksten het vervallen recreatiezaaltje in. Ze klinken vals, maar vooral ook boos, terwijl uit hun mengelmoes van Engels, Surinaams en inheemse talen alleen het refrein verstaanbaar is: 'Freedom.'
Ze zitten vast in het Jeugd Opvoedings Gesticht (JOG) van Santo Boma, de beruchtste gevangenis van Suriname. Sommige jongens weten niet eens wanneer ze vrij komen, omdat ze tbs hebben gekregen. Alles hangt van hun gedrag af, maar hoe en wanneer dat wordt beoordeeld, is onduidelijk. Als ze eens per maand een maatschappelijk werker van de Kinderbescherming spreken, is het veel. Zoals het ook op zondag tijdens de bezoekuren doodstil blijft voor de meeste jongens. Hun ouders wonen bijna allemaal in het binnenland, op ruim een halve dag reizen.
Praten met de gedetineerden is uit den boze voor buitenstaanders. Een van de pa's (penitentiair ambtenaren) wil wel kwijt dat hun misdrijven uiteenlopen van inbraken, berovingen en zedendelicten tot zelfs moord. Maar uit de vele rechtbankverslagen in de krant valt ook op te maken dat sommige van de twaalf tot achttienjarige gedetineerden gewoon pech hebben gehad. Zo is een meisje op straat aangehouden met een pakketje dat ze ergens moest afgeven en waarvan ze niet wist wat erin zat. Minderjarigen krijgen in Suriname voor een vergelijkbaar vergrijp vaak langere straffen dan volwassenen, omdat de rechter hun detentie beschouwt als heropvoeding.
UURTJE OEFENEN
Alida Neslo (55) remigreerde drie jaar geleder naar Suriname. Nog vóór de onafhankelijkheid (1975) vertrok ze naar België voor een carrière in het theater. Eerst trok ze de wereld rond met theatergezelschappen, later werd ze de eerste zwarte tv-persoonlijkheid in Vlaanderen. In de jaren negentig trad ze aan als artistiek leider van toneelgezelschap De Nieuw Amsterdam en in 2000 volgde ze Ritsaert ten Cate op als directeur van DasArts, de tweede fase-opleiding voor theatermakers in Amsterdam. Daarna wilde ze terug naar haar geboorteland, omdat ze daar voor haar gevoel veel dichter bij de oorsprong van haar vak staat. 'Hier zij n theatervormen vooral een mogelijkheid om je te uiten, je verbeelding te gebruiken en de werkelijkheid in al zijn facetten te ontdekken.'
Vorige zomer begon ze met het project in de gevangenis. Met schrijvers, tekenaars, schilders en muzikanten probeert ze de jonge gedetineerden te laten ontdekken dat ze ook ergens goed in kunnen zijn. Dat gaat geleidelijk: 'Eerst vroegen ze waar dat voor nodig was, dat schrijven. Nu maken ze gedichten.'
Haar aanpak werkt. Henry Tempico, commandant van het JOG, merkt dat zijn pupillen rustiger zijn geworden. 'Ze mogen elke dag een uurtje oefenen met muziek, tekenen of sport. Hun agressie wordt minder.'
Een week later gaat het doek op in theater Thalia, Paramaribo. Aan weerskanten van het podium zitten veertig hoofdrolspelers. Een enkeling zwaait aarzelend naar een familielid in de zaal. Beheerst zetten de basgitarist en de drummer in en de reggae rolt de goed gevulde zaal in. Sommige rappers klinken nog altijd vals, maar ze zijn ditmaal wel te verstaan. De timing, danspassen en mimiek van een paar anderen doen niet onder voor die van professionals op MTV. De zaal zingt mee: 'Ik ben geen crimineel' en 'Er is war in de wereld'. Daarna oogsten vooral de dance battle en de zelf geschreven gedichten bijval. Een van de meisjes vraagt voor haar optreden aan haar moeder die ze in de zaal heeft zien zitten of ze haar wil blijven 'poweren'. Trafassi-zanger Edgar Burgos ('Kleine wasjes, grote wasjes') hoeft het publiek allang niet meer op te zwepen in de toegift.
Na afloop zien drie ambtenaren van justitie dat het goed is. Het plaatsvervangend hoofd Delinquentenzorg spreekt de hoop uit dat deze kinderen flink blijven oefenen. Maar of er ook extra geld komt om Neslo's project een vervolg te geven? Tja, dat is aan de minister.
(bron: Vrij Nederland, 22 augustus 2009 / buitenland, pag. 17)